فتق دیسک و راه‌های پیشگیری از آن
فتق یا بیرون زدگی دیسک در ستون فقرات به وضعیتی اشاره دارد که در طی آن هستۀ دیسک به سمت فضای بین مهره‌ای جابجا می‌شود.
دیسک ستون فقرات دارای یک مرکز نرم و ژله مانند (هسته) است و در قسمت بیرونی توسط یک لایۀ سخت‌تر و لاستیکی پوشانده شده است. فتق دیسک زمانی رخ میدهد که بخشی از هسته از طریق پارگی بخش حلقوی سخت به بیرون راه پیدا کند.
این مشکل می‌تواند در هر قسمت از ستون فقرات رخ دهد اما در قسمت پایین کمر شایع‌تر است. فتق دیسک بسته به محل آن می‌تواند منجر به درد، بی‌حسی و یا ضعف در بازو یا پاها شود.
علائم
بیشتر فتق دیسک ها در قسمت پایین کمر اتفاق می‌افتد، اما ممکن است در گردن نیز رخ دهد. علائم و نشانه‌ها به محل قرار گرفتن دیسک و اینکه آیا دیسک به عصب فشار می‌آورد بستگی دارد. فتق دیسک معمولاً یک طرف بدن را درگیر می‌کند.
درد بازو یا پا
اگر فتق دیسک شما در قسمت پایین کمر «فتق دیسک کمر» باشد، علاوه بر درد در ناحیه کمر، معمولاً در باسن، ران و ساق پا نیز احساس درد خواهید کرد. ممکن است در بخشی از پا نیز درد داشته باشید.
فتق دیسک در گردن بیشترین درد را در شانه و بازو ایجاد می‌کند؛ این درد ممکن است هنگام سرفه، عطسه یا حرکت به بازو یا پاهای شما انتشار پیدا کند و در اغلب موارد درد به صورت تیرکشنده یا سوزشی می‌باشد.
بی‌حسی یا گزگز
افرادی که دچار فتق دیسک هستند اغلب در قسمتی از بدن که توسط اعصابِ آسیب دیده عصب‌دهی شده‌اند، بی حسی یا گزگز دارند.
ضعف
اگر فشار دیسک بیشتر شود، عضلاتی که از اعصاب درگیر عصب‌دهی دارند تمایل به ضعیف شدن خواهند داشت. این موضوع می‌تواند باعث برهم خوردن تعادل شده و یا توانایی شما برای بلند کردن و نگه داشتن اجسام را تحت تأثیر قرار دهد.
علت؛
فتق دیسک اغلب در نتیجۀ ساییدگی و پارگی تدریجی مرتبط با افزایش سن به نام دژنریشن است. با بالا رفتن سن افراد، انعطاف‌پذیری دیسک‌ها کمتر شده و بیشتر مستعد پارگی می‌شوند.
اکثر مردم نمی‌توانند علت فتق دیسک خود را مشخص کنند. گاهی اوقات، استفاده از عضلات پشت به جای عضلات ساق و ران برای بلند کردن اجسام سنگین می‌تواند منجر به بیرون‌زدگی دیسک شود، بلاخص اگر در حین بلند کردن، چرخش و پیچ خوردگی در تنه اتفاق بیفتد.
به ندرت، یک رویداد آسیب زا مانند زمین خوردن یا ضربه به پشت می‌تواند علت آسیب به دیسک باشد.
ریسک فاکتورها
عواملی که می‌توانند خطر فتق دیسک را افزایش دهند عبارتند از:
وزن
اضافه وزن باعث ایجاد فشار اضافی بر روی دیسک های کمر می‌شود.
شغل
افرادی که از نظر فیزیکی مشاغل سختی دارند، بیشتر در معرض خطر مشکلات کمر هستند. بلند کردن مکرر، کشیدن، هل دادن، خم شدن به طرفین و چرخاندن نیز می‌تواند خطر فتق دیسک را افزایش دهد.
ژنتیک
برخی افراد استعداد ابتلا به فتق دیسک را به ارث می‌برند.
سیگار
تصور می‌شود که سیگار باعث کاهش اکسیژن رسانی به دیسک‌ها شده و سرعت تجزیه آنها را بیشتر می‌کند.
رانندگی مکرر
نشستن طولانی مدت همراه با لرزش وسیلۀ نقلیه می‌تواند به ستون فقرات فشار وارد کند.
بی تحرکی
ورزش منظم می‌تواند به جلوگیری از فتق دیسک کمک کند.
عوارض
درست بالای کمر، نخاع به پایان می‌رسد. آنچه از طریق کانال نخاعی ادامه می‌یابد، گروهی از ریشه های عصبی بلند است که شبیه دم اسب (دم اسبی) است. به ندرت، فتق دیسک می‌تواند کل کانال نخاعی، از جمله تمام اعصاب دم اسبی را تحت فشار قرار دهد. در موارد نادر، ممکن است به جراحی اورژانسی برای جلوگیری از ضعف یا فلج دائمی نیاز باشد.
در صورت داشتن موارد زیر به دنبال مراقبت های پزشکی اورژانسی باشید
بدتر شدن علائم:
درد، بی‌حسی یا ضعف می‌تواند به حدی افزایش یابد که فعالیت های روزانه شما را مختل کند.
اختلال عملکرد مثانه یا روده:
به این صورت که کنترل ادرار/ مدفوع را نداشته و یا قادر به دفع آن نباشید.
بی‌حسی زینی شکل:
از دست دادن تدریجی حسِ نواحی که در تماس زین می‌تواند باشد، یعنی قسمت داخلی ران، پشت پاها و ناحیه اطراف راست روده.
پیشگیری
برای کمک به جلوگیری از فتق دیسک، موارد زیر را انجام دهید:
ورزش:
تقویت عضلات تنه باعث تثبیت و حمایت از ستون فقرات می‌شود.
پوسچر بدن را خوب حفظ کنید:
این باعث کاهش فشار روی ستون فقرات و دیسک شما می‌شود. پشت خود را صاف و در یک راستا نگه دارید، به خصوص زمانی که برای مدت طولانی می‌نشینید. اجسام سنگین را به درستی بلند کنید، پاهایتان – نه پشتتان – بیشتر کار را انجام دهند.
وزن سالم را حفظ کنید:
اضافه وزن فشار بیشتری به ستون فقرات و دیسک وارد می‌کند و آن ها را مستعد فتق می‌کند.
ترک سیگار:
از مصرف هر گونه فرآورده دخانی خودداری کنید.
تست‌های تصویر برداری؛
رادیولوژی:
تصاویر رادیولوژی ساده برای تشخیص دیسک بیرون زده چندان مناسب نیستند. این نوع تصویر برداری در صورت احتمال وجود شکستگی و یا بی‌ثباتی توصیه می‌شود. هرچند مواردی همچون باریک شدن فضای دیسک، از بین رفتن لوردوز کمری و یا اسکولیوز جبرانی قابل مشاهده خواهند بود.
سی‌تی اسکن (CT-Scan):
گزینۀ ترجیحی برای بررسی ساختارهای استخوانی در ستون فقرات است. همچنین می‌تواند فتق دیسک کلسیفیه، اندازه، شکل طناب نخاعی و محتویات اطراف آن از جمله بافت نرم را نشان دهد. برای آنهایی که ایمپلنت‌هایی در بدن داشته و قادر به انجام MRI نیستند، می‌توان از سی‌تی میلوگرافی جهت مشاهدۀ دیسک‌های بین مهره‌ای استفاده کرد.
ام آر آی (MRI):
بهترین و حساس‌ترین روش برای ارزیابی دیسک می‌باشد. در این نوع تصویر بردای میزان بیرون زدگی دیسک‌ها و همچنین مقدار فشار بر روی ریشه‌های عصبی کاملاً قابل تشخیص است.
هیچ دیدگاهی ثبت نشده