درمانهای دستی

به هر کاری که با دخالت یا تماس دست درمانگر با بدن بیمار انجام می­گیرد اصطلاحاً منوآل تراپی گفته می­شود. منوآل تراپی حوزه­های بسیار وسیعی را شامل می­شوند که از مهمترین آنها می­توان به ماساژ، موبیلیزیشن مفاصل، منیپولیشن، مایوفاشیال ریلیز، کرانیوساکرال تراپی، ویسرال منیپولیشن (تصحیح مکانیکی احشا)، موبیلیزیشن همراه با حرکت یا روش مولیگان (MWM)، فشار درمانی، رفلکسولوژی، پوزیشنال ریلیز، استرین کانتر استرین، نورودینامیک و … اشاره کرد. جالب است بدانیم که یکی از موثرترین و مهم­­ترین روش­های درمانی در فیزیوتراپی همین منوآل­تراپی است که متاسفانه کمتر به آن اهمیت داده می­شود. علت این امر یکی ناشی از عدم اطلاع و شناخت عموم مردم و دیگری سختی و مشقتی است که یک درمانگر برای یادگیری این روش­ها باید بکشد.

تعریف تک تک این روش­ها زمان و مطالب زیادی می­طلبد که شاید خارج از حوصله­ی خواننده باشد؛ لذا اگر بخواهیم تعریف مختصری از مجموع منوآل تراپی داشته باشیم ابتدا باید فیزیوتراپی را بهتر بشناسیم. فیزیوتراپی علمی است که به تصحیح یا تنظیم سیستم­­های حرکتی و مکانیکی بدن می­پردازد. هر نوع اختلال در بدن که موجب بهم خوردن سیستم حرکتی شود به فیزیوتراپی نیاز خواهد داشت. با چند مثال ساده این موضوع شاید قابل فهم­تر شود. فرض کنید فردی جراحی زانو انجام داده و مدتی پای وی بی­حرکت مانده است.

بی­تحرکی موجب محدودیت در حرکت زانو و بهم خوردن سیستم حرکتی بدن می­شود لذا برای تصحیح حرکت بدن، باید هر گونه اختلال مکانیکی که در زانو هست برطرف گردد (از جمله کوتاهی عضلانی یا خشکی مفصل و… ). مورد دوم به بیماری فکر کنید که دچار سکته­ی مغزی شده و آسیب به سیستم عصبی موجب به هم خوردن الگوهای حرکتی و راه رفتن بیمار شده است. در این مورد نیز هدف فیزیوتراپی اصلاح الگوهای حرکتی بیمار با روش­های بازآموزی کنترل حرکتی است تا سیستم حرکتی فرد به وضعیت نرمال­ نزدیک­تر شود. در مورد سوم بیماری را تصور کنید که دچار فتق دیسک کمر شده و کمردرد و پا درد شدیدی دارد. در این فرد مشکل اصلی ناشی از اعمال فشار مکانیکی شدید از طریق دیسک بین مهره­ای بر روی اعصاب خارج شده از کمر می­باشد. لذا هدف فیزیوتراپی در چنین بیماری استفاده از روش­هایی است که فشار مکانیکی بر روی ریشه­های عصبی را از بین برده و حرکت این اعصاب را آزاد کند. در کیس چهارم به مورد جالب­تری اشاره می­کنیم. اختلالات مکانیکی لزوماً در اندام­های بدن نبوده و بعضاً ممکن است در احشاء نیز اتفاق بیفتد. به عنوان مثال در تعدادی از خانم­ها چسبندگی­های داخل رحم و تخمدان­ها ممکن است موجب نازایی گردد. این چسبندگی­ها با برهم زدن مکانیک طبیعی رحم و تخمدان­ها باعث این کار می­شوند. لذا هدف فیزیوتراپی در این افراد تصحیح مکانیکی احشاء خواهد بود.

بنابراین فیزیوتراپی به نوعی با حرکت بدن یا مکانیک بدن سروکار دارد. حال شاید تعجب آور نباشد که بگوییم یکی از مهمترین بخش­های فیزیوتراپی به کارگیری کارهای دستی با منوآل تراپی است؛ چرا که در اغلب موارد با کارهای دستی می­توانیم این موانع مکانیکی را برطرف کنیم.